Saturday, December 7, 2013

Gurucharitra Adhyay 32 part 1/2 गुरुचरित्र अध्याय ३२ भाग १/२


Gurucharitra Adhyay 32
Gurucharitra Adhyay 32 is in Marathi. Name of this Adhyay is MrutaVipraSanjivanam.
गुरुचरित्र अध्याय ३२ 
श्रीगणेशाय नमः । श्रीसरस्वत्यै नमः । श्रीगुरुभ्यो नमः । 
पतिव्रतेचि आचाररीति । सांगे देवांसी बृहस्पति । 
सहगमन केलिया फळश्रुति । येणेंपरि निरोपिला ॥ १ ॥ 
विधवापणाचा आचारु । सांगता झाला देवगुरु । 
पुसती देव ऋषेश्र्वरु । ऐका श्रोते एकचित्तें ॥ २ ॥ 
जवळी नसतां आपुला पति । त्यातें जाहली असेल मृत्युप्राप्ति । 
काय करावें त्याचे सतीं । केवीं करावें सहगमन ॥ ३ ॥ 
अथवा असेल गरोदरी । असे तान्हा कुमारकुमरी । 
काय करावें तैसिये नारीं । म्हणूनि विनवीती गुरुसी ॥ ४ ॥ 
ऐकोनि देवांचें वचन । सांगता झाला विस्तारोन । 
एकचित्त करुनि मन । ऐका श्रोते सकळिक ॥ ५ ॥ 
पति जवळी असतां जरी । सहगमना जावें तये नारीं । 
असेल आपण गरोदरी । करुं नये सहगमन ॥ ६ ॥ 
स्तनपानी असेल कुमर । तिणें करितां पाप थोर । 
पुरुष मेला असेल दूर । सहगमन करुं नये ॥ ७ ॥ 
तिणें असणें विधवापणे । विधिपूर्वक आचरणें । 
सहगमनासमान असे पुण्य । एक चित्तें परियेसा ॥ ८ ॥ 
विधवापणाचा आचार । करितां असे पुण्य थोर । 
निवर्ततां आपुला भ्रतार । केशवपन करावें ॥ ९ ॥ 
ज्या कां विधवा नारी केश राखिती । त्याची ऐका फलश्रुती । 
तिचे केश पुरुषा बांधिती । नरकाप्रती नेती जाणा ॥ १० ॥ 
याकारणें वपन । करावें तिणें नित्य स्नान । 
एक वेळ भोजन । करावें तिणें परियेसा ॥ ११ ॥ 
एक धान्याचे अन्न । करावें तिणें भोजन । 
तीन दिवसां उपोषण । करावें तिणें भक्तिनें ॥ १२ ॥ 
पांच दिवसां पक्ष-मासीं । करावें तिणें उपोषणासी । 
अथवा चांद्रायणग्रासीं । भोजन करणें परियेसा ॥ १३ ॥ 
चंद्रोदय बीजेसी । एक ग्रास तया दिवसीं । 
चढत घ्यावें पंधरा ग्रासीं । पौर्णिमेसी भोजन ॥ १४ ॥ 
कृष्णपक्षीं येणेपरी । ग्रास घ्यावें उतरत नारी । 
अमावास्या येतां जरी । एक ग्रास जेवावें ॥ १५ ॥ 
शक्ति नाहीं वृद्धाप्येसीं । एकान्न जेवावें परियेसीं । 
अथवा फल-आहारेसीं । अथवा शाकाहार देखा ॥ १६ ॥ 
अथवा घ्यावें क्षीर मात्र । अधिक न घ्यावें पवित्र । 
जेणें राहे प्राणमात्र । श्र्वासोच्छ्वास चाले ऐसे ॥ १७ ॥ 
शयन करी मंचकावरी । पुरुषा घाली रौरव घोरीं । 
भोगी नरक निरंतरी । पतीसहित परियेसा ॥ १८ ॥ 
करुं नये मंगलस्नान । अथवा देहमर्दन । 
गंध परिमळ तांबूल जाण । पुष्पादि तिणें वर्जावें ॥ १९ ॥ 
पुत्रावीण असेल नारी । करणें तर्पण पुत्रापरी । 
तीळ-दर्भ-कुशाधारीं । गोत्र नाम उच्चारावें ॥ २० ॥ 
विष्णुपूजा करावी नित्य । आपुला पुरुष हाचि म्हणत । 
पुरुषरुप आठवी चित्त । विष्णुस्थानीं आरोपिजे ॥ २१ ॥ 
पुरुष असतां जेणेंपरी । पतिनिरोपें आचार करी । 
तेणेचि रीतीं विष्णु अवधारीं । त्याचे निरोपे आचरावें ॥ २२ ॥ 
तीर्थयात्रा-उपावासव्रत । विष्णुनिरोपें करणें पवित्र । 
अथवा गुरु द्विज असत । त्यांचे निरोपें करावें ॥ २३ ॥ 
आपण असतां सुवासिनी । जे जे प्रीति अंतःकरणीं । 
तैशीं वस्तु द्यावी झणी । विद्वद् ब्राह्मण पूजोनियां ॥ २४ ॥ 
वैशाख-माघ-कार्तिकमास । असे आचार विशेष । 
माघस्नान तीर्थास । विष्णुस्मरणें करावें ॥ २५ ॥ 
वैशाखी जळकुंभदान । कार्तिकी दीपाराधन । 
घृतदान द्यावें ब्राह्मणां । यथानुशक्त्या दक्षिणेसीं ॥ २६ ॥ 
माघमासीं तिळघृतेसी । दान द्यावें ब्राह्मणासी । 
वैशाखमासीं अरण्यासी । पोई घालिजे निर्मळोदकें ॥ २७ ॥ 
शिवालयीं ईश्र्वरावरी । गळती ठेविजे निर्मळ वारीं । 
गंध परिमळ पूजा करी । अनंत पुण्य असे देखा ॥ २८ ॥ 
ब्राह्मणाचे घरोघरीं । उदक घालिजे शक्त्यनुसारीं । 
अन्न द्यावें अवधारीं । अतिथिकाळीं विद्वज्जना ॥ २९ ॥ 
तीर्थयात्रे जात्यां लोकां । त्यातें द्याव्या छत्रपादुका । 
येतील आपुले गृहातिका । पादप्रक्षालन करावें ॥ ३० ॥ 
वारा घालिजे विंझणेसीं । द्यावें वस्त्र परिधानेसीं । 
गंध तांबूल परिमळेसीं । कर्पूरविडा परियेसा ॥ ३१ ॥ 
जलपात्र द्यावें शक्तीसीं । गुड-आम्लपानकेसीं । 
द्राक्ष-कर्दळी-फळेसी । ब्राह्मणा द्यावें मनोहर ॥ ३२ ॥ 
जें जें दान देतां द्विजां । आपुले पतीच्या नामीं सहजा । 
संकल्प करावा पुरुषकाजा । धर्म करणें येणेंपरी ॥ ३३ ॥ 
कार्तिकमासीं जवाचे अन्न । अथवा जेविजे एकान्न । 
वृतांक सेवगा सुरण । तैलादि मधु वर्जावें ॥ ३४ ॥ 
न जेवावें कांस्यपात्रेसीं । त्यजावें द्विदाळिक समस्ती । 
मनीं असावें पवित्र । एकमास परियेसा ॥ ३५ ॥ 
पलाशपात्री भोजन करणे । मग करणें उद्यापन । 
जें जें व्रत धरी आपण । तेणेंपरी परियेसा ॥ ३६ ॥ 
घृत भरुन कास्यपात्र । विप्रा द्यावें मनोरथ । 
भूमिशयन केलें व्रत । मंचक द्यावा ब्राह्मणासी ॥ ३७ ॥ 
जें जें लक्षण त्यजिलें आपण । समस्त द्यावें तें ब्राह्मणा । 
रसद्रव्य एक महिना । त्यागे करावें परियेसा ॥ ३८ ॥ 
त्यजूनिया दधि क्षीरा । तेणें उद्यापन करा । 
असेल जरी शक्त्यनुसारा । धेनु द्यावी सालंकृत ॥ ३९ ॥ 
विशेष असे आणिक व्रत । दीपदान असे ख्यात । 
वर्णितां महिमा अनंत । देवांसी म्हणे बृहस्पति ॥ ४० ॥ 
दीपदान भाग सोळा । वरकड नव्हती धर्म सकळा । 
याकारणें अनंतफळ । दीपदान करावें ॥ ४१ ॥ 
माघस्नान माघमासीं । करणें सूर्योदयासी । 
येणेंपरी एक मासीं । आचरावें भक्तीनें ॥ ४२ ॥ 
लाडू तिळवे खर्जुरेसीं । करुनि पक्वान्नें ब्राह्मणासी । 
द्यावीं तिणें भक्तीसीं । विप्रवर्गा परियेसा ॥ ४३ ॥ 
शर्करा मिरें एळेसीं । तळून अपूप घृतेसीं । 
दान द्यावें यतीसी । भोजन द्यावें तापसियातें ॥ ४४ ॥ 
व्हावया शीतनिवारण । काष्ठें द्यावीं ब्राह्मणा । 
हेमंतऋतु येतां जाण । वस्त्रें द्यावीं द्विजांसी ॥ ४५ ॥ 
पर्यंक द्यावा सुषुप्तीसी । एकाद्या भल्या ब्राह्मणासी । 
चित्र-रक्तवस्त्रेसी । कंबळ द्यावें विप्रवर्गा ॥ ४६ ॥ 
व्हावया शीतनिवारण । औषधें द्यावी उष्ण उष्ण । 
तांबूलदान परिपूर्ण । द्यावें एळाकर्पूरेसीं ॥ ४७ ॥ 
गृहदान द्यावें ब्राह्मणांसी । संवत्सर एक ग्रासेसीं । 
जाती तीर्थवासासी । पादरक्षा घेऊन द्याव्या ॥ ४८ ॥ 
गंध-परिमळ-पुष्पेसीं । पूजा करावी केशवासी । 
रुद्राभिषेक-विधीसीं । संतोषवावा गौरीहर ॥ ४९ ॥ 
धूप-दिप-नैवेद्येसीं । पूजा करावी षोडशी । 
प्रीति बहु शंकरासी । दीपमाळा उजळितां ॥ ५० ॥ 
आपुला पुरुष ध्यावोनि । नारायण तो म्हणोनि । 
पूजा करावी एको मनीं । भक्तिभावें परियेसा ॥ ५१ ॥ 
नेमें असावें ते नारीं । न बैसावें बैलावरी । 
लेंवू नये चोळी करीं । श्र्वेतवस्त्र नेसावें ॥ ५२ ॥ 
रक्त-कृष्ण-चित्रवस्त्र । नेसतां जाण दोष बहुत । 
आणिक असे एक व्रत । पुत्राचे बोलें वर्तावें ॥ ५३ ॥ 
' आत्मा वै पुत्र नाम ' । म्हणून बोलती वेदागम । 
पतीपासाव पुत्रजन्म । पुत्रअनुज्ञें असावें ॥ ५४ ॥ 
ऐसा आचार विधवेसी । असे शास्त्रपुराणेसीं । 
जरी आचरती भक्तीसीं । सहगमन केलें फळ असे ॥ ५५ ॥ 
पापी जरी पति आपुला । असेल पूर्वीं निवर्तला । 
नरकामध्यें वास केला । पापरुपें भुंजत ॥ ५६ ॥ 
विधवापणें येणेपरी । आचार करी जे नारी । 
मरण होतांचि अवसरीं । पतीसी घेवोनि स्वर्गी जाय ॥ ५७ ॥ 
येणेंपरी बृहस्पति । सांगे समस्त देवांप्रति । 
लोपामुद्रेची केली स्तुति । पतिव्रताशिरोमणि ॥ ५८ ॥ 
जितुक्या पतिव्रता नारी । समस्त भागीरथीसरी । 
त्यांचे पुरुष शंकरापरी । पूजा करावी दोघांची ॥ ५९ ॥ 
ऐसें बृहस्पतीचें वचन । सांगितलें मुनि विस्तारोन । 
ऐक बाळे तुझें मन । ज्यावरी प्रीति तें करीं ॥ ६० ॥ 
दुःख सकळ त्यजोनि । माझे बोल ठेवीं मनीं । 
सांगितले तुज मार्ग दोनी । परलोकाचें साधन ॥ ६१ ॥
धैर्य असेल आपणासी । करीं सहगमन पतीशीं । 
विधवापणें आचार करिसी । तेंहि पुण्य तितुकेंचि ॥ ६२ ॥ 
जे आवडी तुझे मनीं । सांगावें विस्तारोनि । 
हस्त मस्तकीं ठेवूनि । पुसतसे प्रेमभावें ॥ ६३ ॥ 
ऐसें म्हणतां अवसरीं । केलें नमन तिये नारीं । 
विनवीतसे करुणोत्तरीं । भक्तिभावेंकरुनियां ॥ ६४ ॥ 
जय जया योगीश्र्वरा । तूंचि पिता सहोदरा । 
माझ्या प्राण-मनोहरा । जनक जननी तूंचि होसी ॥ ६५ ॥ 
आल्यें आपण परदेशांत । जवळी नाही बंधुभ्रात । 
भेटलासि तूं परमार्थ । अंतकाळींचा सोहरा ॥ ६६ ॥ 
सांगितले आचार दोनी । कष्ट अधिक विधवापणीं । 
अशक्य आम्हां न-टाके स्वामी । अपार असे दातारा ॥ ६७ ॥ 
तरुण्यपण आपणासी । लावण्य असे या देहासी । 
निंदापवाद शरीरासी । घडेल कलि-वर्तमानीं ॥ ६८ ॥ 
संतोष होतो माझे मनीं । पुण्य अपार सहगमनी । 
पतीसवें संतोषोनि । जाईन स्वामी निर्धारें ॥ ६९ ॥ 
म्हणोनि मागुती नमस्कारी । माथा घांसूनि चरण धरी । 
स्वामी मातें तारीं तारीं । भवसागरीं बुडतसे ॥ ७० ॥ 
करुणाकृपेचा सागर । उठवीतसे योगेश्र्वर । 
देता जाहला अभयकर । म्हणे पतीसवे असावें ॥ ७१ ॥ 
जोडा होवोनि पुरुषासी । जाय माते संगमासी । 
सांगेन तुज विशेषीं । ऐक माते एकचित्तें ॥ ७२ ॥ 
आलेति तुम्ही दुरोनि । श्रीगुरुभेटीलागोनि । 
आरोग्य पतीसी व्हावें म्हणोनि । भक्तिभावेंकरुनियां ॥ ७३ ॥ 
होणार झाली ब्रह्मकरणी । काळासी जिंकिलें नाहीं कोणीं । 
जैसें ईश्र्वर निर्माणी । तेणेंपरी होतसे ॥ ७४ ॥ 
ब्रह्मलिखित न चुके जाण । जें जें असेल कारण । 
तैसे घडतें श्रुतिवचन । दुःख कोणीं करुं नये ॥ ७५ ॥ 
हरिश्र्चंद्र राजा देखा । डोंबाघरीं वाहे उदका । 
राजा होता बळी ऐका । तोही गेला पाताळीं ॥ ७६ ॥ 
सहा कोटि वर्षे ज्यासी । आयुष्य असे रावणासी । 
तोही झाला ग्रास काळासी । दुर्योधना काय जाहलें ॥ ७७ ॥ 
भीष्मदेवो इच्छामरणी । तोही पडला महारणीं । 
परीक्षिती सर्पाभेणीं । लपतां काय झालें तया ॥ ७८ ॥ 
अनंत अवतार येणेंपरी । होऊनि गेले संसारीं । 
देव दानव तेणेंपरी । समस्त काळाआधीन ॥ ७९ ॥ 
याकारणें काळासी । नाही जिंकिलें कोणीं क्षितीसी । 
समस्त देवदानवांसी । काळ जिंकिता निर्धारे ॥ ८० ॥ 
काळा जिंकिता नाही कोणी । सर्व एक गुरुवांचोनि । 
भाव असे ज्याचे मनीं । त्यासीं प्रत्यक्ष असे जाणा ॥ ८१ ॥ 
आतां तुम्ही ऐसें करणें । जावें त्वरित सहगमनें । 
अंतःकाळ होतां क्षणें । गुरुदर्शना जाईं माये ॥ ८२ ॥ 
इतुकें दूर येऊनि । श्रीगुरुचरण पाहें नयनीं । 
मग तेथोनि येऊनि । पतीसवें जाईं म्हणे ॥ ८३ ॥ 
म्हणोनि भस्म तयेंवेळीं । लाविता झाला कपाळी । 
रुद्राक्ष चारी त्तकाळी । देता जहाला तियेसीं ॥ ८४ ॥ 
योगेश्र्वर म्हणती तियेसी । रुद्राक्ष बांधी गळसरीसी । 
दोनी प्रतकर्णासी । बांधोनि दहन करावें ॥ ८५ ॥ 
आणिक एक सांगेन तुज । गुरुदर्शना जासी सहज । 
रुद्रसूक्त म्हणती द्विज । श्रीगुरुचरण प्रक्षाळितां ॥ ८६ ॥ 
तेंचि तीर्थ घेवोनि । आपुले देहीं प्रोक्षोनि । 
प्रेतावरी आणोनि । प्रोक्षण करी भक्तीनें ॥ ८७ ॥ 
मग जावें सहगमनीं । वाणें द्यावीं सुवासिनीं । 
 अनेक द्रवें वेंचूनि । ब्राह्मणमुखीं अर्पावें ॥ ८८ ॥ 
ऐशापरी तियेसी । सांगोनि गेला तो तापसी । 
पतिव्रता भावेंसीं । करी आयती तये वेळीं ॥ ८९ ॥ 
भले विप्र बोलावूनि । प्रेता प्रायश्र्चित देवोनि । 
षोडश कर्म आचरोनि । औपासन करविताति ॥ ९० ॥ 
सुस्नात होऊनि आपण । पीतांबर नेसोन । 
सर्वाभरणें लेवोन । हळदी कुंकुम लावीतसे ॥ ९१ ॥ 
औपासन प्रेतासी । करविताति विधीसीं । 
प्रेत बांधोनि काष्टेसीं । घेऊनि गेले गंगेत ॥ ९२ ॥ 
अग्नि घेऊनि तळहातेसीं । निघाली पतिव्रता कैसी । 
आनंद बहु मानसीं । प्रेतापुढें जातसे ॥ ९३ ॥ 
सोळा वरुषें तारुण्यपण । सुंदर रुप लावण्य । 
ल्याइली असे आभरणें । लक्ष्मीसारखी दिसतसे ॥ ९४ ॥ 
मिळोनियां नगरनारी । पहावया आल्या सहस्त्र चारी । 
माथा तुकिती सुरवरी । पतिव्रता पाहोनियां ॥ ९५ ॥ 
एक म्हणती काय नवल । पूर्ववयेसीं असे बाळ । 
काय दैव पूर्वफळ । पतिसमागमें जातसे ॥ ९६ ॥ 
देखिलें नाहीं पतीचे सुख । नाहीं जहालें बाळ एक । 
कैसा जीव झाला ऐक्य । आनमदरुपें जातसे ॥ ९७ ॥ 
एक म्हणती शिकवा इसी । वायां कां वो जीव देसी । 
परतूनि जाईं माहेरासी । आपुले मातापित्याजवळी ॥ ९८ ॥ 
एक म्हणती ज्ञानवंता । सत्य नारी पतिव्रता । 
बुद्धि दे गा जगन्नाथा । समस्त स्त्रियांसी ऐसीच ॥ ९९ ॥ 
धन्य इचीं मातापिता । बेचाळीस उद्धरील आतां । 
प्रेतापुढें असें जातां । एकेक पाउला अश्र्वमेधफळ ॥ १०० ॥
Please visit
Gurucharitra Adhyay 32 
गुरुचरित्र अध्याय ३२


Custom Search

No comments: